Propylthiouracil

Stofnaam
Propylthiouracil
Merknaam
ATC code
H03BA02
Doseringen
Nierfunctiestoornissen

Produkten, hulpstoffen, toediening en tekorten
Bijwerkingen
Contraindicaties
Waarschuwingen en voorzorgen

Interacties

Voor ouders op Apotheek.nl
Eigenschappen (PD/PK)

Registratiestatus
Middelen uit dezelfde ATC groep
Referenties
Versiebeheer

Eigenschappen Bron: ZorgInstituut Nederland - Farmacotherapeutisch Kompas

Thio-ureumderivaat. Het vermindert, ten gevolge van een competitieve remming van het enzym peroxidase in de schildklier, de jodering van thyroglobuline, waardoor de synthese van de schildklierhormonen T3 en T4 afneemt. Uiteindelijk leidt dit tot een depletie van T3 en T4. Er is géén invloed op het vrijkomen van reeds gevormd schildklierhormoon. De werking treedt in na enkele dagen tot weken, afhankelijk van de status van de schildklier. Verder remt propylthiouracil de perifere omzetting van T4 in T3; het uiteindelijke effect hiervan is onduidelijk.

Farmacokinetiek bij kinderen

Leeftijd Dosis Cmax Tmax(uur) T1/2 (uur) Referentie
8-15 jaar (n=7) ca. 200 mg/m2; range 180-280 mg/m2 - - 1,47 (bij hyperthyreodie)
1,53 (bij euthyroide status)		 Hoffman 1988
10-17 jaar (n=6) 10-280 mg/m2 7,2-18 mcg/ml 0,5-1 1,3 ± 0,41 (gem. ± SD) Okuno 1983
Volwassenen 50 mg   1-2   SmPC Propycil

Antithyroïde geneesmiddelen worden via een actief transportmechanisme in de schildklier geaccumuleerd. Hoewel er na 8 uur geen propylthiouracil in het serum aantoonbaar is, bedraagt de werkingsduur van een grotere enkelvoudige dosis 6 tot 8 uur vanwege de sterke accumulatie in de schildklier. [SmPC Propycil 50 mg]

Label dosisadvies Kinderformularium

Hyperthyreodie:
< 10 jaar: off-label
≥ 10 jaar: on-label

Toon SmPC tekst Toon SmPC tekst

SmPC tekst

Hyperthyreoidie:
10-12jr: Start: 25-75 mg 3-4 dd, gedurende 6-8 weken. Onderhoud 3 dd 25 mg.
≥ 12jr: Start 75-100 mg 3-4 dd gedurende 6-8 weken. Onderhoud: 25-50 mg 3 dd.
 

Beschikbare toedieningsvormen/sterktes

Tablet 50 mg

Overige info toediening/beschikbaarheid

Informatie over geneesmiddeltekorten

Algemene doseer informatie

  • Vanwege verhoogd risico op ernstige en fatale leverschade, niet gebruiken in kinderen tenzij andere therapie niet mogelijk is of niet wordt verdragen.
  • Propylthiouracil alleen voorschrijven na consultatie van een kinderendocrinoloog. 

Doseringen

Hyperthyreoidie
  • Oraal
    • 6 maanden tot 6 jaar
      [4] [12] [14] [18]
      • Startdosering: 5 - 10 mg/kg/dag in 3 doses. Max: 300 mg/dag. Totdat euthyreoïdie is bereikt.
        Onderhoudsdosering:dosering aanpassen op geleide van hormoonspiegels of levothyroxine toevoegen.

      • Er is weinig evidence omtrent optimale en veilige dosis bij kinderen jonger dan 6 jaar. Zie waarschuwingen en voorzorgen bij kinderen.

    • 6 jaar tot 10 jaar
      [9] [10] [12] [14] [18]
      • Startdosering: 50 - 150 mg/dag in 3 doses. Totdat euthyreoidie is bereikt.
      • Onderhoudsdosering: 25 - 50 mg/dag in 2 - 3 doses. Pas de dosering aan op geleide van hormoonspiegels of voeg levothyroxine toe.
    • 10 jaar tot 18 jaar
      [8] [9] [10] [13]
      • Startdosering: 100 - 300 mg/dag in 3 doses. Totdat euthyreoidie is bereikt.
        In ernstige gevallen en na jodiumvergiftiging worden hogere startdoseringen van 300 mg tot 600 mg per dag in 4-6 doses aanbevolen.
      • Onderhoudsdosering: 50 - 150 mg/dag in 2 - 3 doses. Pas de dosering aan op geleide van hormoonspiegels of voeg levothyroxine toe.

Nierfunctiestoornissen bij kinderen > 3 maanden

GFR ≥10 ml/min/1.73m2: aanpassing van de dosering is niet nodig.

GFR <10 ml/min/1.73m2: een algemeen advies kan niet worden gegeven.

Bijwerkingen bij kinderen

Propylthiouracil kan leiden tot leverschade en acuut leverfalen, wat fataal kan zijn [Yu 2020; Sato 2011, Andriana 2013; Rivkees 2009].

Agranulocytose bij kinderen is gemeld door Minimatani et al (2011). Dit was dosisafhankelijk bij patiënten die werden behandeld met methimazol en propylthiouracil (7-85 jaar, mediaan 32 jaar) [Yoshimura Noh 2024] .

Huiduitslag, uitslag met gewrichtspijn, artritis met purpura en hematurie, verhoging van leverenzymen en neutropenie werden gemeld bij kinderen [Glaser 2008].

Bijwerkingen algemeen Bron: ZorgInstituut Nederland - Farmacotherapeutisch Kompas

Frequentie < 1%: agranulocytose, leukopenie, trombocytopenie.

Verder zijn gemeld: hypothyroïdie, struma, exophthalmus. Allergische reacties, zoals huiduitslag en jeuk. Misselijkheid. Haaruitval. Keelpijn, koorts. Hoofdpijn, spier- en gewrichtspijn. Smaakverlies. Aplastische anemie. Cholestatische icterus. Hepatitis, meestal binnen 6 maanden, soms leidend tot leverfalen met fatale afloop. ANCA (antineutrofiele cytoplasmatische antistoffen) vasculitis.

Meld bijwerkingen bij kinderen altijd bij Lareb

  • Bij kinderen worden veel geneesmiddelen off-label gebruikt. Alle ervaringen zijn belangrijk om te melden om zo meer kennis te verzamelen en te delen
  • Ook wanneer u niet zeker weet of de bijwerking echt door het geneesmiddel komt
Meld hier

Contra-indicatie algemeen Bron: ZorgInstituut Nederland - Farmacotherapeutisch Kompas

  • tracheale obstructie;
  • ernstige leverfunctiestoornis;
  • agranulocytose bij eerdere behandeling met een thio-ureumderivaat.

Waarschuwingen en voorzorgen bij kinderen

Vanwege verhoogd risico op ernstige en fatale leverschade, niet gebruiken in kinderen tenzij andere therapie niet mogelijk is of niet wordt verdragen [FDA black box warning; Karras 2011; Malazowski 2010]. Dit geldt ook voor volwassenen, maar de effecten zijn duidelijker bij kinderen. [Rivkees 2009]. Voornamelijk waargenomen bij doseringen vanaf 300 mg/dag, maar in enkele gevallen al bij 50 mg/dag [Yu 2020].  

Indien toepassing propylthiouracil toch geindiceerd is vanwege het ontbreken van alternatieven: controle op leverfunctie en symptomen leverbeschadigingen is vereist, met name eerste 6 maanden na start van de behandeling.

Waarschuwingen en voorzorgen algemeen Bron: ZorgInstituut Nederland - Farmacotherapeutisch Kompas

Zelden treedt agranulocytose op, meestal binnen 2-3 maanden na start van het gebruik. Adviseer de patiënt bij keelpijn, koorts of algehele malaise onmiddellijk de arts te waarschuwen. Na direct staken van de therapie treedt meestal herstel op binnen enkele weken. In verband met kruisovergevoeligheid niet overschakelen naar een ander thio-ureumderivaat.

Ernstige leverreacties (waaronder fatale gevallen) zijn gemeld. Staak het gebruik direct bij leverenzymafwijkingen.

Er zijn meldingen van ANCA-vasculitis. Bij verschijnselen hiervan (o.a. vasculaire purpura, artralgie, ontstekingssyndroom en nierfunctiestoornis) is het belangrijk dat snel de diagnose wordt gesteld; test op antineutrofiele cytoplasmatische antistoffen (ANCA). Staak het gebruik van propylthiouracil onmiddellijk.

Interacties Bron: KNMP/Informatorium Medicamentorum

Interacties thionamiden algemeen:

Relevant:
De werking van VKA's kan afnemen bij het instellen op een thionamide.

Niet beoordeeld:
De behoefte aan digoxine kan afnemen.

Het hypothyreoïde effect van jodium, jodiden en lithium kan additief werken bij gelijktijdig gebruik van thionamiden.

THYREOSTATICA

Deze pagina geeft een overzicht van geneesmiddelen uit dezelfde ATC groep. Let op: Dit betekent niet per definitie dat deze middelen onderling uitwisselbaar zijn.

ZWAVELBEVATTENDE IMIDAZOOLDERIVATEN
H03BB01

Thiamazol

Strumazol
H03BB02

Referenties

  1. Hoffman WH, et al, Pharmacokinetics of propylthiouracil in children and adolescents with Graves' disease in the hyperthyroid and euthyroid states, Dev Pharmacol Ther, 1988, 11(2), 73-81
  2. FDA, Black box warning propylthiouracil, http://www.fda.gov/Safety/MedWatch/SafetyInformation/SafetyAlertsforHumanMedicalProducts/ucm164162.htm
  3. Glaser NS, et al, Organization of Pediatric Endocrinologists of Northern California Collaborative Graves' Disease Study G. Predicting the likelihood of remission in children with Graves' disease: a prospective, multicenter study, Pediatrics, 2008, Mar;121(3), e481-8
  4. Gorton C, et al, Remission in children with hyperthyroidism treated with propylthiouracil. Long-term results, Am J Dis Child, 1987 , Oct;141(10), 1084-6
  5. Karras S, et al, Toxicological considerations for antithyroid drugs in children, Expert Opin Drug Metab Toxicol., 2011 , Apr;7(4), 399-410
  6. Malozowski S, et al, Propylthiouracil-induced hepatotoxicity and death. Hopefully, never more. . , J Clin Endocrinol Metab, 2010, Jul;95(7), 3161-3
  7. Rivkees SA, et al, Dissimilar hepatotoxicity profiles of propylthiouracil and methimazole in children, J Clin Endocrinol Metab, 2010 , Jul;95(7), 3260-7
  8. Sato H, et al, Comparison of methimazole and propylthiouracil in the management of children and adolescents with Graves' disease: efficacy and adverse reactions during initial treatment and long-term outcome., J Pediatr Endocrinol Metab, 2011, 24(5-6), 257-63
  9. Aurobindo Pharma B.V, SmPC Propylthiouracil (RVG 52546) 04-01-2024, www.geneesmiddeleninformatiebank.nl
  10. Admeda Artzneimittel GmHB, SmPC Propycil (6075593.00.00), 09/2019
  11. Andriana N, et al., Adverse events related with propylthiouracil therapy of Graves’ Disease in children at Cipto Mangunkusumo Hospital Jakarta., Int J Pediatr Endocrinol., 2013, 139
  12. Dötsch J, et al., Diagnosis and management of juvenile hyperthyroidism in Germany: a retrospective multicenter study., J Pediatr Endocrinol Metab., 2000, 13(7), 879-85
  13. Lippe BM, et al., Hyperthyroidism in children treated with long term medical therapy: twenty-five percent remission every two years., J Clin Endocrinol Metab., 1987, 64(6), 1241-5
  14. Marques O, et al., Treatment of Graves' disease in children: The Portuguese experience. , Endocrinol Diabetes Nutr (Engl Ed)., 2018, 65(3), 143-9
  15. Minamitani K, et al., A Report of Three Girls with Antithyroid Drug-Induced Agranulocytosis; Retrospective Analysis of 18 Cases Aged 15 Years or Younger Reported between 1995 and 2009, Clin Pediatr Endocrinol., 2011, 20(2), 39-46
  16. Okuno A, et al., Pharmacokinetics of propylthiouracil in children and adolescents with Graves disease after a single oral dose., Pediatr Pharmacol (New York)., 1983, 3(1), 43-7
  17. Rivkees SA, Mattison DR. , Propylthiouracil (PTU) Hepatoxicity in Children and Recommendations for Discontinuation of Use. , Int J Pediatr Endocrinol., 2009, 132041
  18. Sato H, et al., Clinical features at diagnosis and responses to antithyroid drugs in younger children with Graves' disease compared with adolescent patients., J Pediatr Endocrinol Metab., 2014, 27(7-8), 677-83
  19. Yu W, et al., Side effects of PTU and MMI in the treatment op hyperthyroidism: a systematic review and meta-analysis, Endocr Pract., 2020, 26(2), 207-17
  20. Yoshimura Noh J, et al., Dose-dependent incidence of agranulocytosis in patients treated with methimazole and propylthiouracil., Endocr J. , 2024, 71(7), 695-703
  21. ZorgInstituut Nederland, Farmacotherapeutisch Kompas (Eigenschappen, Contra-Indicaties, Bijwerkingen, Waarschuwingen en Voorzorgen), Geraadpleegd 21 juli 2025
  22. Informatorium Medicamentorum, Interacties, Geraadpleegd 21 juli 2025

Wijzigingen

Therapeutic Drug Monitoring


Overdosering