Melatonine

Stofnaam
Melatonine
Merknaam
Circadin, Slenyto
ATC code
N05CH01
Doseringen
Nierfunctiestoornissen

Produkten, hulpstoffen, toediening en tekorten
Bijwerkingen
Contraindicaties
Waarschuwingen en voorzorgen

Interacties

Voor ouders op Apotheek.nl
Eigenschappen (PD/PK)

Registratiestatus
Middelen uit dezelfde ATC groep
Referenties
Versiebeheer

Eigenschappen Bron: ZorgInstituut Nederland - Farmacotherapeutisch Kompas

Endogeen hormoon geproduceerd door de pijnappelklier en qua structuur verwant aan serotonine. Van de werking op de melatoninereceptoren MT1, MT2 en MT3 wordt aangenomen dat het bijdraagt aan de slaapinducerende eigenschappen ervan, omdat deze receptoren (voornamelijk MT1 en MT2) een rol spelen bij de regulering van het dag-/nachtritme en de slaap. Fysiologisch neemt de melatoninesecretie toe na het invallen van de duisternis, met een piek tussen 2 en 4 uur ’s nachts en dit neemt gedurende de tweede helft van de nacht weer af.

Farmacokinetiek bij kinderen

Bron Goldman 2014
immediate-release melatonin 		 SmPC Melatonine Tiofarma  SmPC Slenyto
Prolonged release
 Leeftijd 3-8 jaar (n=9),  3-12 jaar

 7-15 jaar 
Cmax (pg/ml) 2,5 – 11,6 NR NR
Tmax (uur) 0,6 – 0,7 NR NR
t1/2 (uur) 1,0-1,3 0,7-1,3 3,5-4 (terminal t½)
Cl (ml/uur/kg) 12,6-14,2 2-14 NR
Vd (ml/kg) 17,0-28,8 2,3-38 NR

NR= niet gerapporteerd

Label dosisadvies Kinderformularium

< 2 jaar: Off-label

Toon SmPC tekst Toon SmPC tekst

SmPC tekst

Behandeling van slapeloosheid met autismespectrumstoornis en/of Smith-Magenis-syndroom, wanneer slaaphygiënische maatregelen onvoldoende zijn gebleken:
2 tot 18 jaar: start 2 mg 0,5-1 uur voor het slapengaan (met of na voedsel). Bij onvoldoende respons verhogen tot 5 mg met een max. van 10 mg.

Beschikbare toedieningsvormen/sterktes

Tablet met gereguleerde afgifte 2 mg (Circadin), 10 mg (doorgeleverde bereiding)
Tablet 0,5 mg, 1 mg, 3 mg, 4 mg, 5 mg (doorgeleverde bereidingen)
Tablet sublinguaal 1 mg (doorgeleverde bereiding)
Capsule 3 mg, 5 mg, 25 mg (doorgeleverde bereidingen)
Drank 1 mg/ml (doorgeleverde bereiding)
Diverse andere toedieningsvormen en sterktes waaronder 0,1 mg (drogist)

Overige info toediening/beschikbaarheid

Informatie over geneesmiddeltekorten

Doseringen

Inslaap stoornissen geassocieerd met een vertraagde slaap-waakfase stoornis (met of zonder autismespectrumstoornis of neurogenetische stoornissen of ADHD)
  • Oraal
    • 1 maand tot 2 jaar
      [1] [2] [3] [4] [5] [6] [7] [8] [11] [12] [13] [14]
      • Maximaal chronobiotisch effect (phase advance): 0,1 - 0,5 mg/dag in 1 dosis

      • Inname 4-6 uur voor het naar bed gaan.

    • 2 jaar tot 18 jaar
      [11] [12] [13] [14]
        • Maximaal chronobiotische effect (phase advance): 
          • 0,5 mg/dag in 1 dosis, 4-6 uur voor het naar bed gaan
        • Gecombineerd slaapverwekkend en chronobiotisch effect
          • Startdosering: 1 mg/dag in 1 dosis bij het naar bed gaan.
          • Onderhoudsdosering: 1-3 mg/dag in 1 dosis bij het naar bed gaan. Zo nodig ophogen tot max 5 mg/dag
Slapeloosheid bij kinderen met autismespectrumstoornis en/of neurogenetische aandoeningen
  • Oraal
    • Tablet met verlengde afgifte
      • 2 jaar tot 18 jaar
        [6]
        • Startdosering: 2 mg/dag in 1 dosis
        • Onderhoudsdosering: Zo nodig op geleide van het effect ophogen tot 5 mg/dag in 1 dosis. Max: 10 mg/dag.
        • Advies inname/toediening:

          30-60 minuten voor het slapengaan innemen met voedsel of na voedselinname.

          • Na ten minste 3 maanden behandeling moet het behandeleffect worden geëvalueerd en moet stopzetting van de behandeling worden overwogen als er geen klinisch relevant behandeleffect wordt gezien. Doseringen > 5 mg eerst afbouwen alvorens te stoppen.

           
Procedurele sedatie bij EEG
  • Oraal
    • 1 maand tot 6 maanden
      [15] [16]
      • 0,2 - 0,3 mg/kg/dag, éénmalig.
    • 6 maanden tot 18 jaar en < 10 kg
      [15] [16]
      • 0,2 - 0,3 mg/kg/dosis, éénmalig. Geef zo nodig een 2e gift van 0,1-0,15 mg/kg/dosis als het kind na 45 minuten niet slaapt. Maximale cumulatieve dosis: 10 mg.
    • 6 maanden tot 18 jaar en 10 tot 15 kg
      [15] [16]
      • 2 - 3 mg/dosis, éénmalig. Geef zo nodig een 2e gift van 1-1,5 mg/dosis als het kind na 45 minuten niet slaapt. Maximale cumulatieve dosis: 10 mg.
    • 6 maanden tot 18 jaar en ≥ 15 kg
      [15] [16]
      • 4 - 6 mg/dosis, éénmalig. Geef zo nodig een 2e gift van 2-3 mg/dosis als het kind na 45 minuten niet slaapt. Maximale cumulatieve dosis: 10 mg.

Nierfunctiestoornissen bij kinderen > 3 maanden

GFR ≥10 ml/min/1.73m2: aanpassing van de dosering is niet nodig.

GFR <10 ml/min/1.73m2: een algemeen advies kan niet worden gegeven.

Bijwerkingen bij kinderen

Enuresis, diarree en hypothermie [Bruni 2015].

1-10%: slaperigheid, vermoeidheid, stemmingswisselingen, hoofdpijn, prikkelbaarheid, agressie en kater voorkomend in 1:100-1:10 kinderen.(Epar Slenyto, Maras 2018)

Frequentie onbekend,: tijdens off-label gebruik van de formulering voor volwassenen: epilepsie, gezichtsstoornissen, dyspneu, epistaxis, constipatie, verminderde eetlust, zwelling gezicht, huidlaesie, abnormaal gevoel, abnormaal gedrag en neutropenie (2 mg verlengde afgifte). Depressie, nachtmerries, agitatie en buikpijn (2-6 mg, ASS en neurogenetische kinderen).(Maras 2018)

Bijwerkingen algemeen Bron: ZorgInstituut Nederland - Farmacotherapeutisch Kompas

Vaak (1-10%): hoofdpijn, slaperigheid.

Soms (0,1-1%): irritatie, nervositeit, rusteloosheid, angst, slapeloosheid, abnormale dromen, nachtmerries. Duizeligheid, migraine, lethargie, psychomotorische hyperactiviteit. Droge mond, mond-ulcera, dyspepsie, misselijkheid, (boven)buikpijn. Hypertensie. Dermatitis, huiduitslag, jeuk, droge huid, nachtzweten. Pijn in de ledematen, borstkaspijn. Menopauzale symptomen, nachtzweten, asthenie, gewichtstoename. Glucosurie, proteïnurie, hyperbilirubinemie,

Zelden (0,01-0,1%): vroeg in de ochtend ontwaken, slechte slaapkwaliteit, agressie, agitatie, stresssymptomen, stemmingswijzigingen, huilen, desoriëntatie, verhoogd libido, depressie. Draaierigheid, positieduizeligheid, syncope, verminderd geheugen, aandachtsstoornis, rustelozebenen-syndroom, paresthesie. Visusstoornis, verhoogde traanvochtproductie. Blaarvorming mondslijmvlies, tongulceratie, halitose, speekselhypersecretie, braken, gastro-oesofageale refluxziekte, maagontsteking, maag-darmklachten, abnormale darmgeluiden, winderigheid. Opvliegers. Hartkloppingen, angina pectoris. Gegeneraliseerde huiduitslag, erytheem, eczeem, psoriasis, herpes zoster, huidontsteking van de hand, nagelstoornis. Artritis, spierspasmen, nachtelijke spierkrampen, nekpijn. Priapisme, prostatitis. Dorst, polyurie, hematurie, nycturie. Vermoeidheid. Stijging van leverenzymwaarden, leukopenie, trombocytopenie, hypertriglyceridemie, hypocalciëmie, hyponatriëmie, andere afwijkende elektrolytwaarden in bloed.

Verder zijn gemeld: overgevoeligheidsreacties (incl. angio-oedeem, tong- en mondoedeem), galactorroe, hyperglykemie.

Meld bijwerkingen bij kinderen altijd bij Lareb

  • Bij kinderen worden veel geneesmiddelen off-label gebruikt. Alle ervaringen zijn belangrijk om te melden om zo meer kennis te verzamelen en te delen
  • Ook wanneer u niet zeker weet of de bijwerking echt door het geneesmiddel komt
Meld hier

Waarschuwingen en voorzorgen bij kinderen

Convulsies zijn gemeld bij kinderen met epilepsie met ernstige neurologische stoornissen. Er zijn geen gegevens over de lange termijn effecten bij kinderen.

Wanneer melatonine toegepast wordt voor de behandeling van een vertraagd slaapfase syndroom, is dit alleen zinvol wanneer dit wordt aangevuld met een gedragsmatige behandeling, waarin aandacht is voor slaaphygiëne, het aanwenden van een strikte bedtijden, en optimale lichtexposure in de ochtend.

Het optimale innametijdstip is afhankelijk van de eigen melatonine aanmaak. Dit kan geschat worden op basis van slaap-waakkalenders, actigrafie of DLMO bepaling.

Om het inslaapmoment te vervroegen, kan het tijdstip van inname geleidelijk vervroegd worden. Gemiddeld schuift het ritme met 30 minuten per 2-3 dagen op.

Er is geen bewijs dat langwerkende preparaten een voordeel hebben t.o.v. kortwerkende preparaten.

Bij langdurig gebruik: stop de behandeling een keer per jaar nadat een normale slaap-cyclus is bereikt (bij voorkeur in de zomer), om na te gaan of melatoninegebruik nog steeds nodig is.

Bij een aanvankelijk goed effect, maar daarna verlies van effect: wees alert op melatonine stapeling, dit kan al bij lage doseringen optreden. Het advies is dan om enkele dagen te stoppen en in een lagere dosering te herstarten of intermitterend te geven.

Melatonine als hypnoticum dient in principe zo kort mogelijk gebruikt te worden. Bij ieder bezoek aan de voorschrijvend arts dient overwogen te worden of het gebruik nog nodig is of dat een gedragsmatige behandeling het gebruik kan vervangen.

Er zijn geen lange termijn effecten op de mentale ontwikkeling of adolescentie gevonden (Boss, 2023)

Waarschuwingen en voorzorgen algemeen Bron: ZorgInstituut Nederland - Farmacotherapeutisch Kompas

Bloedglucoseregulatie: Melatonine kan de bloedglucoseregulatie gedurende enkele uren beïnvloeden.

Cardiovasculaire effecten: Niet aanbevolen bij cardiovasculaire aandoeningen en gelijktijdig gebruik van antihypertensiva.

Comorbiditeit: Wees voorzichtig bij epilepsie, vanwege incidentele toename van insulten. Niet aanbevolen bij auto-immuunziekte, vanwege incidentele verergering van de ziekte.

Onderzoeksgegevens: Niet gebruiken bij een verminderde leverfunctie, een ernstig verminderde nierfunctie en bij kinderen < 18 jaar, vanwege geen of relatief weinig gegevens over veiligheid en werkzaamheid. Een beperkte hoeveelheid gegevens wijst er op dat bij een leverfunctiestoornis de plasmaklaring van melatonine significant verlaagd is.

Rijvaardigheid: Het gebruik heeft een matige invloed op het reactie- en concentratievermogen; vele dagelijkse bezigheden (bv. autorijden) kunnen daarvan hinder ondervinden.

Interacties Bron: KNMP/Informatorium Medicamentorum

Melatonine is substraat voor CYP1A2.

Niet relevant:
De plasmaconcentratie kan stijgen door cimetidine en fluvoxamine.

Geen interactie:
In de literatuur is onvoldoende onderbouwing voor interactie met carbamazepine.

Niet beoordeeld:
In combinatie met warfarine zijn zowel een verlengde protrombinetijd met bloedingen, als een verkorte protrombinetijd gemeld.

Het kan de sedatieve effecten van benzodiazepineagonisten versterken.

Alcohol vermindert de effectiviteit.

Roken versnelt het metabolisme van melatonine.

De plasmaconcentratie van melatonine kan stijgen door coffeïne, ciprofloxacine, chloorpromazine, methoxsaleen of oestrogenen.

De plasmaconcentratie van melatonine kan dalen door rifampicine.

HYPNOTICA EN SEDATIVA

Deze pagina geeft een overzicht van geneesmiddelen uit dezelfde ATC groep. Let op: Dit betekent niet per definitie dat deze middelen onderling uitwisselbaar zijn.

BARBITURATEN
N05CA01
ALDEHYDEN EN DERIVATEN
N05CC01
BENZODIAZEPINEDERIVATEN

Midazolam

Dormicum, Ozalin, Senozam
N05CD08

Nitrazepam

Mogadon
N05CD02
N05CD07
OVERIGE HYPNOTICA EN SEDATIVA
N05CM18

Referenties

  1. Van der Heijden KB, et al, Effect of melatonin on sleep, behavior, and cognition in ADHD and chronic sleep-onset insomnia, J Am Acad Child Adolesc Psychiatry, 2007, Feb;46(2), 233-41
  2. Weiss MD, et al, Sleep hygiene and melatonin treatment for children and adolescents with ADHD and initial insomnia, J Am Acad Child Adolesc Psychiatry, 2006, May;45(5), 512-9
  3. Wasdell MB, et al, A randomized, placebo-controlled trial of controlled release melatonin treatment of delayed sleep phase syndrome and impaired sleep maintenance in children with neurodevelopmental disabilities, J Pineal Res, 2008, Jan;44(1), 57-64
  4. Garstang J, et al, Randomized controlled trial of melatonin for children with autistic spectrum disorders and sleep problems, Child Care Health Dev, 2006, Sep;32(5), 585-9
  5. Dodge NN, et al, Melatonin for treatment of sleep disorders in children with developmental disabilities, J Child Neurol., 2001, Aug;16(8), 581-4
  6. RAD Neurim Pharmaceuticals EEC Limited, SmPC Slenyto (EU/1/18/1318/001-004) `Rev 11, 19-02-2024, www.ema.europa.eu
  7. Goldman SE, et al, Melatonin in children with autism spectrum disorders: endogenous and pharmacokinetic profiles in relation to sleep, J Autism Dev Disord, 2014, Oct;44(10), 2525-35
  8. Bruni O, et al., Current role of melatonin in pediatric neurology: clinical recommendations, Eur J Paediatr Neurol, 2015, 19, 122-33
  9. RAD Neurim Pharmaceuticals EEC, SmPC Slenyto 1 mg/5 mg Retardtabletten (EU/1/18/1318/001-5) Rev7, 29-03-2021
  10. Tiofarma BV, SmPC Melatonine (RVG 120771) 22-04-2021, www.geneesmiddeleninformatiebank.nl
  11. Wei S, et al., Efficacy and safety of melatonin for sleep onset insomnia in children and adolescents: a meta-analysis of randomized controlled trials., Sleep medicine, 2020, 68, 1-8
  12. Rolling J, et al., Melatonin Treatment for Pediatric Patients with Insomnia: Is There a Place for It?, Nat Sci Sleep, 2022, 14, 1927-44
  13. Jalilolghadr S, et al. , The effect of treatment with melatonin on primary school aged children with difficulty in initiation and maintenance of sleep., Turk J Pediatr., 2022, 64(6), 993-1000
  14. Mombelli S, et al., Non-pharmacological and melatonin interventions for pediatric sleep initiation and maintenance problems: A systematic review and network meta-analysis. , Sleep Med Rev., 2023, 70, 101806
  15. Ahmed J, et al., Melatonin for non-operating room sedation in paediatric population: a systematic review and meta-analysis., Arch Dis Child., 2022, 107(1), 78-85
  16. Lalwani S, et al., Efficacy and tolerability of Melatonin vs Triclofos to achieve sleep for pediatric electroencephalography: A single blinded randomized controlled trial., Eur J Paediatr Neurol., 2021, 34, 14-20
  17. European Medicins Agency, European Public Assessment Report (EPAR) Slenyto , www.ema.europa.eu, 2018
  18. Maras A, et al., Long-Term Efficacy and Safety of Pediatric Prolonged-Release Melatonin for Insomnia in Children with Autism Spectrum Disorder., J Child Adolesc Psychopharmacol, 2018, 28(10), 699-710
  19. Boss M., Aanbevelingen voor het juiste gebruik van melatonine in de klinische praktijk; Praktisch handvat en expert opinion., 2023, version 1.1.
  20. ZorgInstituut Nederland, Farmacotherapeutisch Kompas (Eigenschappen, Contra-Indicaties, Bijwerkingen, Waarschuwingen en Voorzorgen), Geraadpleegd 22 april 2024
  21. Informatorium Medicamentorum, (Interacties), Geraadpleegd 22 april 2024

Wijzigingen

  • 18 juni 2024 13:51: De beschikbare literatuur over de toepassing van melatonine bij kinderen is opnieuw beoordeeld. Dit heeft geleid tot aanpassing van de dosering, de toevoeging van PK gegevens, bijwerkingen en waaarschuwingen en voorzorgen bij kinderen.
  • 18 juni 2024 13:51: De beschikbare literatuur over de toepassing van melatonine bij kinderen is opnieuw beoordeeld. Dit heeft geleid tot de toevoeging van het onderscheid tussen inslaapstoornissen en slaepeloosheid en de toevoeging van indicaties procedurele sedatie bij EEG. Verder zijn er PK gegevens toegevoegd,

Therapeutic Drug Monitoring


Overdosering